Γενική και Μοριακή Οικολογία

Γενικά

• Κωδικός: TΑBO-37-Γ7
• Εξάμηνο: 3ο
• Επίπεδο Σπουδών: Προπτυχιακό
• Τύπος μαθήματος: Ειδικού υποβάθρου
• Γλώσσα διδασκαλίας και εξετάσεων: Ελληνικά (Αγγλικά για τους φοιτητές Erasmus)
• Το μάθημα διατίθεται σε φοιτητές Erasmus
• Μέθοδοι Διδασκαλίας (Ώρες/εβδ.): Διαλέξεις (3)
• Μονάδες ECTS: 5
• Σελίδα μαθήματος: https://eclass.emt.ihu.gr/courses/FD181/
• Διδάσκοντες: Παπαδόπουλος Νικόλαος
• Πρόγραμμα Μαθημάτων:
  • Δε 10:00 - 13:00: Αίθουσα Αγγλικών

Περιεχόμενα μαθήματος

• Εισαγωγή, βιόσφαιρα, βιοσυστήματα, περιβαλλοντικοί παράγοντες και προσαρμογές των οργανισμών.
• Οικολογία του ατόμου, μέγεθος και πυκνότητα πληθυσμού, επιβίωση, γονιμότητα, θνησιμότητα, αύξηση πληθυσμών, στοχαστικά μοντέλα.
• Ανταγωνισμός, οικοθέση, θήρευση, πληθυσμιακοί κύκλοι και διακυμάνσεις, r-και K- επιλογή.
• Βιοκοινότητα και οικοσύστημα, ποικιλότητα και σταθερότητα, πρωτογενής και δευτερογενής παραγωγικότητα.
• Τροφικές αλυσίδες, πυραμίδες και δίκτυα, ροή ενέργειας, βιογεωχημικοί κύκλοι.
• Θεωρίες οικολογικής διαδοχής.
• Ορισμός της βιοποικιλότητας, σύμβαση του Rio για τη βιολογική ποικιλότητα.
• Συστατικά, ποσοτικοποίηση, δείκτες και μέθοδοι μέτρησης, αξιολόγηση της βιοποικιλότητας.
• Διαχρονική εξέλιξη της βιοποικιλότητας, εξαφανίσεις ειδών, μειώσεις πληθυσμών, σημερινή κατάσταση των ειδών.
• Βιογεωγραφικές περιοχές, ενδημισμός, διαβαθμίσεις βιοποικιλότητας κατά γεωγραφικό πλάτος και ύψος.
• Επίδραση περιβαλλοντικών παραμέτρων και ανθρωπογενείς επιδράσεις στη βιοποικιλότητα, σε αγροτικά και φυσικά οικοσυστήματα, σε φυτικά και ζωικά είδη.
• Αρχές και μέτρα διαχείρισης της βιοποικιλότητας, προοπτικές διατήρησης, η Ελληνική Στρατηγική για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας.
• Βιολογική γεωργία και βιοποικιλότητα, βιοποικιλότητα των αγροοικοσυστημάτων.

Μαθησιακοί Στόχοι

Το μάθημα αποσκοπεί στην εισαγωγή των φοιτητών: α) στις βασικές αρχές της οικολογίας, ως βάσης για μαθήματα βιολογικού και παραγωγικού χαρακτήρα, και β) στις βασικές έννοιες της βιοποικιλότητας.
Η ύλη του μαθήματος στοχεύει στη εισαγωγή των φοιτητών στη γενική και γεωργική οικολογία, στις περιβαλλοντικές παραμέτρους που επηρεάζουν τους οργανισμούς, τους βιογεωχημικούς κύκλους των στοιχείων, τη ροή ενέργειας, τις προσαρμογές των οργανισμών, τις δομές που σχηματίζουν οι πληθυσμοί τους, τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους, τα χαρακτηριστικά των βιοκοινοτήτων και τους μηχανισμούς που τις διαμορφώνουν, τα οικοσυστήματα και τις διαδικασίες διαδοχής. Επίσης, το μάθημα εστιάζει στην κατανόηση των βασικών χαρακτηριστικών και διαδικασιών που διέπουν τη βιοποικιλότητα ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίων, καθώς και την ανάλυση των παραγόντων, φυσικών και ανθρωπογενών, που την επηρεάζουν.
Ομοίως, στο πλαίσιο των εργαστηριακών ασκήσεων του μαθήματος, ο φοιτητής/φοιτήτρια λαμβάνει γνώσεις σχετικά με την αναγνώριση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την προσαρμογή και ανάπτυξη των οργανισμών, τα χαρακτηριστικά των πληθυσμών και βιοκοινοτήτων που αυτοί σχηματίζουν, τη μέτρηση της παραγόμενης βιομάζας και ενέργειας που παράγουν τα οικοσυστήματα. Επίσης, κατανοεί τους μηχανισμούς σχηματισμού προτύπων βιοποικιλότητας και της μεθοδολογίας εκτίμησης δεικτών βιοποικιλότητας.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/φοιτήτρια διαθέτει την απαραίτητη γνώση αναφορικά με:

• Τους αβιοτικούς παράγοντες και τον τρόπο με τον οποίον αυτοί επηρεάζουν τους οργανισμούς.
• Τα απαραίτητα για τους οργανισμούς στοιχεία και την ανακύκλωσή τους.
• Τη συγκρότηση πληθυσμών, βιοκοινοτήτων και οικοσυστημάτων.
• Τις βιοτικές σχέσεις μεταξύ των οργανισμών.
• Τη ροή ενέργειας, την παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων και την οικολογική διαδοχή.
• Τα επίπεδα οργάνωσης της βιοποικιλότητας.
• Την εκτίμηση δεικτών βιοποικιλότητας και των παραγόντων που την επηρεάζουν.

Γενικές Ικανότητες

• Λήψη αποφάσεων.
• Αυτόνομη εργασία.
• Ομαδική εργασία.
• Παραγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον.

Μέθοδοι Διδασκαλίας

• Πρόσωπο με πρόσωπο.

Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών

• Χρήση Τ.Π.Ε. τόσο στις παραδόσεις των μαθημάτων όσο και στην εργαστηριακή εκπαίδευση με στόχο την πρόκληση διαλόγου με τους φοιτητές και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους.
• Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω της  ηλεκτρονικής πλατφόρμας e‐class.

Οργάνωση Διδασκαλίας

Αξιολόγηση Φοιτητών

Μέθοδος αξιολόγησης:

• Ερωτήσεις σύντομης απάντησης,
• Εργαστηριακή Εργασία,
• Ερωτήσεις ανάπτυξης.

Συνιστώμενη Βιβλιογραφία

1. Begon M., Howarth R., Townsend C. (Ελληνική έκδοση: Σγαρδέλης Σ., ΔημόπουλοςΠ., Πυρίντσος Σ.) Οικολογία: Πληθυσμοί, βιοκοινότητες και εφαρμογές.
2. Βώκου Δ. 2009. Γενική οικολογία. 1η έκδοση, ISBN: 978-960-12-1769-7, University Studio Press.
3. Βερεσόγλου Δ. 2010 (3η Έκδοση). Οικολογία. Διαθέτης (Εκδότης): Γαρταγάνης Διονύσιος.
4. Primack R., Αριανούτσου Μ., Δημητρακόπουλος Π. 2017.  Βιολογία της διατήρησης, μια εισαγωγή. University Studio Press.

Συναφή επιστημονικά περιοδικά

1. Ecology, Oecologia,
2. Journal of Ecology,
3. Advances in Ecological Research,
4. Ecological Monographs,
5. Ecological Applications,
6. Ecography.